Grote eventbv's en pareltjes

In de column van Jan Brands (VECTA) stelt FZ-hoofdredacteur Sjoerd Weikamp ieder nummer een vraag. Brands antwoordt op geheel eigen wijze.

Beste Jan, je ziet het heel langzaam maar zeker gebeuren: er ontstaan hele grote eventbedrijven. De kleintjes worden, op een enkel pareltje na, opgeslokt door grote eventbv’s. Wat dat betreft gebeurt er precies wat een aantal jaar geleden in de reclamebranche gebeurde. Hoe zie jij dit? Klopt deze constatering en wat zijn de voor- en nadelen voor de directe toekomst?

Sjoerd, jouw constatering is juist, hoewel misschien niet compleet. Er ontstaan inderdaad, vaak door autonome groei maar soms door fusies en overnames, grotere bedrijven in de evenementen- en entertainmentsector. Een kleine kanttekening; uit gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat er in Nederland de laatste jaren meer kleine en minder grote bedrijven bijkomen. En deze trend is ook in onze branche waar te nemen, er komen relatief steeds meer kleine bedrijven bij.

Maar laat ik me beperken tot de toename van de omvang. De hang naar almaar groter is niet voorbehouden aan de evenementenbranche, schaalvergroting zien we in alle andere geledingen van de samenleving. Denk maar aan de ontwikkelingen in landbouw (de opkomst van megafokkerijen), zorg (het ontstaan van ziekenhuiskolossen), onderwijs (de ROC als studiefabriek), gemeentelijke herindelingen (de geboorte van supergemeenten) en de komst van megawinkels. Kortom, het komt in de beste families voor….En bij ons is dat niet anders. Vanuit de observatiepost zie ik een klein overnamegolfje aanspoelen. Hierbij wordt door een klein aantal “grote spelers” in de markt, relatief kleine bedrijven aan de haak geslagen die kampen met terugloop in omzet, het ontbreken van familieopvolging of spartelen met een management buy-out. Het gaat dan om sterke merken en vertrouwde nichespelers die eenvoudig aan het menu toe te voegen zijn.

Vanuit de vaststelling dat evenementenbedrijven grootschaliger worden is het interessant te weten of er ook branchespecifieke oorzaken te vinden zijn. En die zijn er. Door de economische groei neemt het aantal bedrijven in Nederland en het te besteden kapitaal toe. Wanneer budgetten toenemen, zien we een relatief sterke groei in de uitgaven voor activiteiten die niet tot het primaire proces van opdrachtgevers gerekend worden (zoals teambuildingevenementen, relatiedagen, bedrijfsuitjes, etc.), hetgeen leidt tot omzetstijging voor de gehele branche. Ten tweede is “Het evenement” uitgegroeid tot een volwassen instrument in het bereiken van bedrijfsdoelstellingen. Waar voorheen massamedia zoals radio, televisie en print als belangrijkste communicatiepeilers gezien werden, zien opdrachtgevers de specifieke meerwaarde van een “belevenis”. Ten derde; de zakelijke opdrachtgevers zijn in personeelsomvang gegroeid. Deze schaalvergroting leidt bij het organiseren van evenementen (neem het jaarlijkse personeelsfeest) tot een zoektocht naar steeds grotere locaties en cateraars die in zulke grote aantallen kunnen voorzien. Door de toename in omvang en budget van de opdrachten groeien de evenementenbureaus mee. De kapitaalintensiteit van deze grote evenementen verlangt grotere kapitaalkrachtige opdrachtnemers die de omvang van de opdracht aankunnen.

De voordelen van schaalvergroting voor bedrijven zijn legio. Schaalvergroting kan leiden tot omzetstijging, producties op grotere schaal en kostenvoordelen door efficiencyverhoging. Maar het houdt nog niet op, denk eens aan de verbeterde verdeling van arbeid binnen de onderneming; er is meer interne specialisatie mogelijk waardoor de productiviteit stijgt en er is meer geld en mankracht om nieuwe concepten te kunnen ontwikkelen en onderzoek te kunnen doen. Een grotere onderneming kan over een groter communicatie- en marketingbudget beschikken en kan inkoopvoordelen behalen omdat de wet van de grote getallen gaat werken.

Als laatste zijn er ook nog concurrentieoverwegingen; echt grote bedrijven kunnen zich een dusdanige positie in de markt verwerven dat ze voor opdrachtgevers onontkoombaar zijn. En daar zien we dan ook gelijk het eerste nadeel opdoemen! Grote spelers die kleintjes uit de markt drukken en uiteindelijk kunnen uitgroeien tot monopolisten. De keuzevrijheid voor opdrachtgevers wordt beperkt, wat leidt tot afname van de diversiteit en verschraling van het aanbod. En door het ontbreken van concurrentie kunnen de prijzen stijgen.

Een windwaarschuwing voor bedrijven: de negatieve effecten spelen zich echter niet alleen op het macroniveau af. Ook voor de individuele bedrijven loeren er gevaren. Omzetstijging betekent niet per saldo dat ook de winstmarges stijgen. Schaalvergroting kan leiden tot het minder flexibel worden van de onderneming, men kan niet meer inspelen op de directe behoefte van de opdrachtgevers en bijsturen vergt te veel tijd. Zoals eerder gesteld is er efficiëntiewinst te behalen, echter zijn de voordelen hieraan niet oneindig. Het hebben van een groot personeelsbestand brengt een uitgebreid administratief apparaat met zich mee, vergroot arbeidsrechterlijke verplichtingen en leidt tot extra kosten. Een grote payroll betekent een toenemende behoefte aan coördinatie en toezicht, uiteindelijk uitmondend in bureaucratie. Gevolgen: hoog ziekteverzuim, groot personeelsverloop en afname van de productiviteit. Schaalvergroting leidt gemakkelijk tot anonieme verhoudingen en tot afname van het persoonlijke contact dat zo wezenlijk is voor onze branche.

Toepasselijk dat je het in jouw inleiding over pareltjes hebt. Een parel ontstaat uit irritatie. De oester kapselt een “indringer”, een stukje schelp of steen, in en dat is het begin van de parel. De parel is het product van iets dat binnenin de oester verkeerd gaat. En zie daar, mocht het binnen onze branche verkeerd gaan, dan is een ding zeker: er zullen weer pareltjes groeien!