Tekort aan toezichthouders
Een van de belangrijkste knelpunten is het tekort aan goed gekwalificeerde toezichthouders, vooral bij kleinere organisaties. Scholing, een passende vergoeding en betere wervingspraktijken zijn volgens de raad nodig om de kwaliteit te verhogen. Als mogelijke oplossing wordt voorgesteld dat meerdere organisaties gebruikmaken van een gezamenlijk toezichtsorgaan, waardoor professionalisering en schaalvoordelen mogelijk worden.
Governance Code en cultuur binnen organisaties
De Raad voor Cultuur adviseert daarnaast om de Governance Code Cultuur te vernieuwen. Dit moet gebeuren door een onafhankelijke codecommissie, waarbij ook de praktijkervaringen uit het veld worden meegenomen. Daarbij is speciale aandacht nodig voor regels rondom vertrouwenspersonen en klokkenluiders, zodat misstanden sneller en veiliger gemeld kunnen worden. Het rapport benadrukt bovendien dat toezicht niet alleen een kwestie van regels en structuren is. De gedragscultuur binnen een organisatie en de manier van communiceren zijn minstens zo belangrijk. De raad pleit daarom voor een gedeelde visie op toezicht, waarin ook waarden en houding van bestuurders en toezichthouders worden meegenomen.
Duidelijkheid over extern toezicht
Er bestaat nog veel onduidelijkheid over wanneer subsidieverstrekkers moeten ingrijpen en hoe zij organisaties kunnen begeleiden bij problemen. De raad adviseert het ministerie van OCW en de rijkscultuurfondsen om hier een leidende rol in te nemen en duidelijke richtlijnen op te stellen. Ook wordt gepleit voor een centraal informatiepunt waar directies en toezichthouders terechtkunnen met vragen of complexe kwesties. Zo’n loket kan veel problemen vroegtijdig helpen oplossen en is volgens de raad een beter alternatief dan het instellen van een aparte geschillencommissie of inspectie.
Overhandigd aan OCW
Het advies is opgesteld op verzoek van de voormalige minister van OCW en inmiddels overhandigd aan demissionair minister Gouke Moes. De adviescommissie bestond uit Wilma Gillis-Burleson (voorzitter), Nancy Jouwe, Cees Langeveld, Jan Stolker, Jacqueline Stolmeijer-Arends en Hedwig Verhoeven. Met deze aanbevelingen hoopt de Raad voor Cultuur dat het toezicht in de sector toekomstbestendiger wordt en culturele organisaties transparanter en weerbaarder kunnen opereren - met een gezonde balans tussen autonomie, verantwoordelijkheid en verantwoording.
